Ruim 43.000 mensen kunnen al drie jaar niet bij hun geld dat zij bij de Triodos bank in certificaten stopten. Ze hebben hun geld omgezet in Triodos-certificaten van aandelen. Een veilige investering, zo werd hen geschetst door adviseurs, maar de handel erin werd aan het begin van corona stilgelegd door de bank.
Geld onbereikbaar en in waarde gedaald
Gevolg is dat ze niet bij hun geld kunnen en tegelijkertijd zien zij een waardedaling van tussen de 30 en 45 procent. ‘Als ze me nu zouden uitkeren, krijg ik minder geld dan dat ik er in 2011 in stopte, terwijl het product risicoloos zou zijn’, zegt een gedupeerde.
Certificaten werden tot een paar jaar geleden door adviseurs van de bank aangeboden aan klanten van de Triodos bank. ‘Ik zou nooit gaan beleggen, die risico’s passen niet bij mij. Maar de certificaten zouden risicoloos zijn, zo werd me verteld door een adviseur van de bank’, vertelt een gedupeerde aan Radar. Een andere gedupeerde zegt dat de adviseur nadrukkelijk zei dat het niet om aandelen ging. ‘Omdat de bank kunstprojecten stimuleert en biologische landbouw, had ik er een goed gevoel bij. Mijn geld zou gebruikt worden voor duurzame projecten’.
Particulieren en institutionele beleggers konden deze certificaten kopen. Een certificaat is een deel van een aandeel, maar zonder stemrecht, dat stemrecht zit in een stichting van de bank (SAAT). De certificaathouders steunen bewust Triodos in zijn duurzame missie en ontvangen daar dividend over.
De certificaten kunnen alleen aan de bank terug worden verkocht. Er moet op zo’n moment dus een andere koper zijn, waar de bank jouw certificaat weer aan kwijt kan. Als die koper er niet is, mag Triodos per jaar niet meer dan 3 procent van het totale kapitaal gebruiken voor het terugkopen van deze certificaten.
Uit eigen onderzoek van Triodos (uitbesteed aan onderzoeksbureau Ipsos) blijkt ook dat de kernwaarden van de bank de belangrijkste reden zijn om certificaathouder te worden. ‘Ik geloof in een betere wereld, in duurzaamheid, in biologische landbouw. Triodos was daar in mijn ogen hét antwoord op. Maar ze hebben heel erg afgedaan voor mij’, vertelt een 76-jarige certificaathouder die het geld nodig heeft voor haar verhuizing naar een gelijkvloerse woning.
Problemen vanwege de pandemie?
De problemen met de certificaten beginnen in maart 2020, het begin van corona. Dan willen zoveel certificaathouders hun certificaten verkopen dat er een overschrijding dreigt van de 3 procent grens. Triodos zet de verkoop stop. Dat betekent dat (op een korte heropening in oktober 2020 na), niemand daarna nog aan zijn geld kan komen, terwijl mensen dachten dat ze hun certificaat altijd aan de bank konden terugverkopen. In de prospectus staat immers dat de handel tijdelijk stilgelegd kan worden. Niet dat dat maar liefst drie jaar kan zijn.
In totaal gaat het om een bedrag van 1,2 miljard euro, verdeeld over meer dan 43.000 klanten. Hiervan wonen er 25.000 in Nederland en de rest is verspreid over België, Duitsland, Spanje en Groot-Brittannië. In Nederland zijn verschillende gedupeerden verenigd. De grootste groep zit bij Stichting Certificaathouders Triodos Bank. Zij spanden onlangs samen met de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) een zaak aan bij de Ondernemingskamer in Amsterdam met het verzoek tot onderzoek bij de bank. Die oordeelde dat op onderdelen getwijfeld kan worden aan het in het verleden gevoerde beleid van Triodos, maar dat een onderzoek nu niet in het belang is van de bank en de certificaathouders.
Uit het verslag van het Gerechtshof blijkt dat het bestuur van de bank in 2018 een onderzoek liet uitvoeren door een externe partij. Daaruit bleek dat de certificaathouders vergrijsden, waardoor het risico toe zou nemen dat ze op korte termijn hun certificaten willen verkopen. Ook het certificaathoudersbestand is minder divers geworden. Op latere momenten werd er ook gewaarschuwd voor het risico van de certificaat constructie. ‘Hieruit maken wij al op dat corona helemaal niet de directe reden is’, zegt een bestuurslid van de Stichting Certificaathoudwer Triodos Bank.
Geen inhoudelijke reacties AFM en DNB
Zowel toezichthouder De Nederlandsche Bank als de Autoriteit Financiële Markten zeggen (in reactie aan Radar) niet over de inhoud van de constructie te gaan. De AFM houdt toezicht op de informatie, de prospectus, de DNB over de kapitaalkrachtigheid van een bank.
Certificaathouders gedesillusioneerd
‘Het zijn betrokken mensen, deze certificaathouders. Het zijn mensen die maatschappelijk betrokken zijn en zich verwant voelen met de oude idealen van de bank. Ze gaan voor een klein persoonlijk rendement, maar een groot maatschappelijk rendement’, zegt Fons van der Velden van de Stichting Certificaathouders Triodos. Veel certificaathouders zijn dan ook gedesillusioneerd.
Nieuw platform Triodos, maar ook rechtszaken
Triodos heeft als oplossing een platform in het leven geroepen. Dat moet in juni van start gaan. Daarop kunnen de certificaten weer verhandeld worden en kunnen ook nieuwe handelaren zich melden. Wat de waardevermindering van de certificaten is zal dan echt blijken, maar geschat wordt dat mensen 30 tot 45 procent van hun waarde ten opzichte van de sluitingsdatum in 2020. Toen stond een certificaat voor 84 euro.
Niet iedereen wacht het platform af, mede gezien de gedaalde waarde van de certificaten. In Spanje lopen al 270 rechtszaken. In 28 daarvan is een uitspraak gedaan, waarvan 12 ten nadele van de bank. In alle 28 zaken is een van de twee partijen in hoger beroep gegaan, dus tot daadwerkelijke uitbetaling heeft het nog niet geleid. In Nederland, België en Duitsland lopen in totaal drie civiele procedures waarbij mensen hun inleg proberen terug te krijgen.
In Nederland wordt een van de civiele zaken gevoerd door Hendrik-Jan Bos, advocaat voor Jan Vayne. De muzikant stak al zijn eigen vermogen in de certificaten, op aanraden van zijn bank-adviseur. Bos vindt dat Vayne niet goed is voorgelicht en probeert de koop te vernietigen. Dat betekent dat als Vayne de zaak wint, hij zijn aanvankelijke inleg terugkrijgt. Dat is voor veel mensen aantrekkelijk omdat de waarde die hun certificaten nu hebben, ondanks uitgekeerd dividend, nog altijd veel lager is dan hun aanvankelijke inleg.
Schriftelijke reactie Triodos
Triodos laat in een schriftelijke reactie weten de situatie te betreuren. Ze verwachten de handel op korte termijn te kunnen hervatten via het handelsplatform. Dan verandert ook het stemrecht van certificaathouders, zij krijgen meer inspraak. Een financiële compensatie is volgens de bank niet mogelijk, dat gaat ten koste van het eigen vermogen dat de bank aan dient te houden en wordt welbeschouwd door de certificaathouders zelf betaald. Zij zijn tenslotte gezamenlijk eigenaar van het eigen vermogen.
De volledige reacties van Triodos, het AFM en De Nederlandse Bank zijn hier te lezen. Ook hoogleraar Arnaud Boot licht speciaal voor Radar zijn blik op de situatie. Het volledige interview met hem is hier te bekijken.
(Bron: Tros Radar)